कल्याण शहराच्या पश्चिमेला दुर्गाडी किल्ला आहे. कल्याण हे सर्वात वर्दळीचे जंक्शन तसेच प्राचीन काळापासूनचे महत्त्वाचे ठिकाण आहे. सातवाहन काळात विकसित झालेले हे महत्त्वाचे आंतरराष्ट्रीय बंदर होते. हे शहर चांगले तटबंदीचे होते आणि असे म्हटले जाते की त्याला 11 बुरुज आणि अनेक प्रवेशद्वार होते. हा किल्ला छत्रपती शिवाजी महाराजांनी बांधला आणि मराठा नौदलाची दीक्षा चिन्हांकित केली.
दुर्गा (हिंदू देवी) आणि गड (ज्याचा अर्थ मराठी भाषेत ‘किल्ला’) या दोन मराठी शब्दांच्या संयोगातून दुर्गाडी बनला आहे. दुर्गाडी किल्ला हे कल्याण शहरातील सर्वात प्रिय ऐतिहासिक वास्तू, एक पवित्र पूजास्थान आणि अनेक कल्याणकरांसाठी मनोरंजनाचे ठिकाण आहे.
इतिहास:
छत्रपती शिवाजी महाराज शिवाजी महाराजांनी 24 ऑक्टोबर 1654 रोजी आदिलशहाकडून कल्याण आणि भिवंडी ताब्यात घेतली. त्यांनी कल्याणला आधार म्हणून खाडीजवळ एक किल्ला बांधला आणि जहाजे तयार करण्यासाठी गोदी म्हणून त्याचा वापर केला. गडाच्या पायासाठी उत्खनन करताना संपत्ती सापडल्याचे सांगितले जाते. दुर्गादेवीच्या आशीर्वादामुळे या किल्ल्याला “दुर्गाडी” असे नाव पडले. किल्ला बांधण्यासाठी 340 पोर्तुगीज कामगार होते.
1682 मध्ये मोगल सरदार हसन अली खान याने दुर्गाडी ताब्यात घेतली. संभाजी महाराजांनी ती परत ताब्यात घेतली. तथापि, 1689 मध्ये मोगलांनी ते ताब्यात घेतले. नंतर ते पेशव्यांच्या ताब्यात गेले. 1728 मध्ये, पोर्तुगीजांनी दुर्गाडीवर हल्ला केला परंतु पेशवे सेनापती शंकरजी केशव यांनी ते परतवून लावले.