‘सुभेदार वाडा’ या शब्दाचा अर्थ राज्यपालांचा छोटा वाडा असा होतो. सुभेदार वाडा ही एक प्रसिद्ध प्राचीन वास्तू आहे जी एकेकाळी कल्याणच्या राज्यपालांचे निवासस्थान होती. १८ व्या शतकाच्या मध्यभागी बांधलेली ही वास्तू २३० वर्षांहून अधिक काळ उभी राहिली आणि ती आताच सप्टेंबर २००२ मध्ये पाडण्यात आली. कल्याण शहरातील नागरिकांसाठी ‘सुभेदार वाडा’ हा केवळ ऐतिहासिक वाडा नव्हता तर तो त्याहूनही अधिक होता.
18 व्या शतकात ‘वाडा’ ही सध्या महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश आणि गुजरात या राज्यांमध्ये पसरलेल्या मराठा साम्राज्याच्या अंतर्गत कल्याणचे राज्यपाल सुभेदार बिवलकर यांची निवासी इमारत होती. 1890 मध्ये श्रीमती अक्षीकर यांनी पहिले ब्रिटिश सरकार सुरू केले. कल्याणमधील मान्यताप्राप्त शाळेला या सुभेदार वाड्यातील सामान्य शिक्षण संस्थेचे हायस्कूल असे नाव देण्यात आले. संस्थेने नंतर बिवलकर यांच्याकडून वडा विकत घेतला आणि अजूनही ते इमारतीचे मालक आहेत. तेव्हापासून शाळा सुभेदार वाडा म्हणून ओळखली जाते. शाळेसोबतच हे कल्याणमधील नाट्यगृहाचेही केंद्र राहिले आहे. सुभेदार वाड्यातील गणपती उत्सव हा केवळ प्रसिद्धच नाही तर कल्याणसाठीही प्रतिष्ठेचा आहे. कल्याणच्या नागरिकांच्या जवळपास चार पिढ्यांनी प्रशिक्षित आणि उच्च अनुभवी शिक्षकांसह शाळेच्या माध्यमातून शिक्षण घेतले.
ही इमारत सामान्य वास्तू नव्हती, ती राज्य सरकारच्या प्राचीन कलाकृतींच्या यादीत असलेली एक प्राचीन वास्तू होती. महाराष्ट्राचे.. हे 17 व्या शतकातील मराठी वास्तुकलेचे वैशिष्ट्य आहे, ज्यामध्ये मध्यभागी ‘चौक’ नावाची एक मोठी मोकळी जागा आणि सुमारे 15 फूट उंचीचा एक अतिशय मोठा दरवाजा होता. सुभेदार वाड्याला असे दोन मोठे चौक आणि दोन मोठे दरवाजे होते. ‘गणेश महाल’ – इमारतीचे पुढचे टोक कुशलतेने कोरले गेले आणि कोरीव काम केले गेले, खिडक्या लाकडात विविध रचनांनी कोरलेल्या आहेत.
त्या ठिकाणी आता बांधल्या जाणाऱ्या नवीन विस्तारित शाळेच्या इमारतीसाठी पूर्वी म्हटल्याप्रमाणे ही इमारत पाडण्यात आली आहे. त्यामुळे एकेकाळी कल्याणची शान असलेला सुभेदार वाडा अनपेक्षितपणे कल्याणकरांच्या आठवणींमध्ये बदलला आहे.
सुभेदार वाडा शाळेला आता सी. एम. पुराणिक यांचे नाव देण्यात आले आहे. गुरुवर्य कै. सी. एम. पुराणिक यांचे १२ एप्रिल २०२१ रोजी निधन झाले. त्यांचे शाळेसाठी असलेले योगदान वाखाणण्याजोगे होते. त्यांनी विविध भूमिका पार पाडत शाळेचा स्तर उंचावला आहे. असे हे आदर्श व्यक्तिमत्त्व सर्वांच्या स्मरणात राहावे व त्यांच्या शाळेसाठी असलेल्या योगदानातून भावी शिक्षकांसाठी प्रेरणा मिळावी, त्याप्रीत्यर्थ संस्थेने त्यांचे नाव पूर्व प्राथमिक व प्राथमिक विभागाला देण्यात आले. १४ नोव्हेंबर या त्यांच्या जन्मदिनी मुंबईतील नामवंत आर्किटेक्चर व सुभेदारवाडा शाळेच्या माजी विद्यार्थिनी साधना वैद्य यांच्याहस्ते ज.ए.इ. संचालित सुभेदार वाडा संकुल, कल्याण येथे शाळेचा नामकरण सोहळा साजरा झाला.