लोनाड कल्याण शहरापासून अंदाजे 11 किमी अंतरावर असलेले गाव आहे. शिवमंदिरासह लेणी ही पर्यटकांसाठी खास आकर्षणे आहेत. कल्याण विभागातील जानवल गावाजवळील डोंगरात खडक कापलेल्या शिल्पांचा हा समूह आहे. या गुहा गावाबाहेर 4 किलोमीटर अंतरावर टेकड्यांमध्ये खोदलेल्या आहेत. पुरातत्व आणि संग्रहालय संचालनालयाच्या संरक्षणाखालील 206 ठिकाणांपैकी लोनाडच्या लेण्यांचा समावेश आहे. हे महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध लेण्यांपैकी एक आहे.
इतिहास आणि स्थापत्य
ही लेणी शिल्पे इसवी सनाच्या पाचव्या ते आठव्या शतकातील आहेत. या लेण्यांमध्ये बौद्ध भिक्खू राहत असत. भिवंडीतील लोनाड लेण्यांमध्ये रॉक कट बौद्ध मंदिर शिल्पे आणि हिंदू शिल्पे प्रदर्शित आहेत. चैत्य गृह (मोठा प्रार्थनागृह) हे या लेण्यांचे मुख्य शिल्प आहे. चैत्य गृह दक्षिण-पश्चिम बाजूंना सेट करते. तसेच 2-3 खोल्या अपूर्ण अवस्थेत आहेत. छान रचना आणि दगडी आकृत्यांनी लेणी सुशोभित केलेली आहेत. गुहेत एकूण 4 छान कोरलेले खांब आहेत. लोनाड लेणीमध्ये सिंदूर पावडर (सिंदूर) मढवलेली दोन शिल्पे आणि गजानन महाराजांचे चित्र आहे. राम मंदिरातही एक प्राचीन शिल्प आहे.
लोनाड लेणी काय पाहण्यासारखे आहे?
या ठिकाणी खंडेश्वरी मंदिर आहे. दगडात कोरलेले मंदिर असल्याने मंदिर आणि खंडेश्वरी देवीची मूर्ती पाहण्यासारखी आहे. ताजे आणि शांत वातावरणासह हे एक प्रेक्षणीय स्थळे आहे. कल्याणजवळील एक सर्वोत्कृष्ट पिकनिक स्पॉट्सपैकी एक हे आहे. या ठिकाणची नैसर्गिक चमक आणि शुद्ध हिरवळ आनंददायक आहे.
